Η μουσική ως… θεραπεία

Έγκυρη ιατρική ενημέρωση για όλους!

Μουσικοθεραπεία ονομάζουμε το υποστηρικτικό εκείνο επάγγελμα υγείας, που κάνει χρήση της μουσικής και του ήχου σε όλες τους τις εκφάνσεις, με στόχο τη διατήρηση ή τη βελτίωση της υγείας του θεραπευόμενου.

Εφαρμογές της μουσικοθεραπείας βρίσκουμε στη ρύθμιση του κυκλοφοριακού μας συστήματος, της αρτηριακής πίεσης, του αναπνευστικού, της γενικότερης σωματικής και ψυχικής υγείας, των ψυχοσωματικών διαταραχών (άγχος, στρές, φοβίες κ.α.), στην καλή εξέλιξη της κυήσεως, στη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου, στις μετεγχειρητικές διαταραχές, κ.α.

Η Μουσικοθεραπεία στηρίζεται στη διαπροσωπική θεραπευτική σχέση ενός επαγγελματία μουσικοθεραπευτή και του θεραπευόμενου. Οι στόχοι και οι μέθοδοι της θεραπευτικής διαδικασίας είναι εξατομικευμένες και προσαρμοσμένες κάθε φορά στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του θεραπευόμενου. Η ιδέα ότι η επίδραση της μουσικής θα μπορούσε να είναι θεραπευτική είναι πολύ παλιά.

Η πεποίθηση των πρωτόγονων ότι η ασθένεια οφειλόταν σε ανώτερες μαγικές ή θεϊκές δυνάμεις, ανέπτυξε τον εξορκισμό ως τρόπο εξοστρακισμού των βλαβερών εκείνων οντοτήτων. Οι τελετές αυτές συνδύαζαν ήχους, μουσική, λόγια και κινήσεις, κατάλληλα για την εκάστοτε περίσταση.

Το παλαιότερο τεκμήριο ιατρικής πρακτικής, οι Αιγυπτιακοί πάπυροι Kahun, αναφέρεται στη χρήση ενός μαγικού άσματος (ξόρκι) που συνέβαλε δραματικά στη θεραπεία ασθενειών. Μαρτυρίες για τη χρήση της μουσικής ως θεραπευτικό μέσο συμπεριλαμβάνονται σε πολλές ιστορικές γραφές αρχαίων πολιτισμών, όπως η Αίγυπτος, η Κίνα, η Ινδία, η Ελλάδα και η Ρώμη.

Πολύ αργότερα, ο Πέρσης επιστήμονας, ψυχολόγος και μουσικολόγος Al Farabi (872-950 μ.Χ), στην πραγματεία του «Meanings of the Intellect» (Έννοιες της Διανοίας) έκανε αναφορά στη μουσικοθεραπεία και στη θεραπευτική επίδραση της μουσικής στην ψυχή.

Από το τέλος του 18ου αιώνα, οι επιστήμονες άρχισαν να ερευνούν την επίδραση της μουσικής στο ανθρώπινο σώμα. Τότε ήταν που εδραιώθηκε η αντίληψη ότι η μουσική επηρεάζει τον καρδιακό παλμό, την αναπνευστική λειτουργία, την κυκλοφορία του αίματος, κ.λ.π.

Η καθιέρωση της Μουσικοθεραπείας ως κλάδος υγείας ξεκίνησε αμέσως μετά τον πρώτο και δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, όταν επαγγελματίες και ερασιτέχνες μουσικοί προσέφεραν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους πηγαίνοντας σε νοσοκομεία όπου νοσηλεύονταν Βετεράνοι στρατιώτες, προσπαθώντας, με την παθητική ή και ενεργητική συμμετοχή των στρατιωτών αυτών σε μουσικά δρώμενα, να απαλύνουν τα σωματικά και ψυχικά τραύματα που άφησε πίσω του ο πόλεμος, αλλά και να ανακουφίσουν τον πόνο.

Η αξιοσημείωτη ανταπόκριση των τραυματιών στη μουσική οδήγησε το ιατρικό προσωπικό να ζητήσει την πρόσληψη των μουσικών από τα νοσοκομεία. Η ανάγκη προηγούμενης εκπαίδευσης των μουσικών αυτών οδήγησε με τη σειρά της στην ίδρυση του πρώτου Πανεπιστημιακής Έδρας Μουσικοθεραπείας, στο Πανεπιστήμιο του Michigan, το 1944.

Καθήκον του μουσικοθεραπευτή είναι να εκτιμά κάθε φορά τη συναισθηματική, πνευματική και φυσική κατάσταση του ασθενούς μέσω των αντιδράσεών του σε διαφορετικά ηχητικά και μουσικά ερεθίσματα. Κατόπιν, να προσαρμόζει τις θεραπευτικές συνεδρίες στις ιδιαίτερες ανάγκες του θεραπευόμενου. Δεν υπάρχει συγκεκριμένο είδος μουσικής που έχει γενικά κι αόριστα μεγαλύτερη θεραπευτική επίδραση από κάποιο άλλο. Το είδος μουσικής ή τα μουσικά ερεθίσματα που χρησιμοποιεί ο θεραπευτής, προσδιορίζονται από τις ιδιαίτερες προτιμήσεις του θεραπευόμενου τις ιδιαίτερες συνθήκες θεραπείας, καθώς και τους στόχους που έχουν τεθεί.

Είναι αλήθεια ότι ο θεραπευόμενος δε χρειάζεται να έχει καμία προηγούμενη γνώση ή επαφή με τη μουσική, εμπειρική ή ακαδημαϊκή για να επωφεληθεί από τη θεραπεία. Ο θεραπευτής μπορεί να επιλέξει άλλοτε την παθητική ακρόαση επιλεγμένων μουσικών αποσπασμάτων ή ήχων, και άλλοτε την ενεργητική συμμετοχή του θεραπευόμενου στη διαδικασία παρακινώντας τον να συνθέσει μουσική ή στίχους, να αυτοσχεδιάσει, να πλάσει νοερά εικόνες μέσα από τους ήχους και τη μουσική, να αναλύσει στίχους κ.α.

Η μουσικοθεραπεία συνδράμει στη θεραπεία ή/και στη βελτίωση σωματικών, ψυχικών, συναισθηματικών και πνευματικών ασθενειών ή δυσκολιών, όπως είναι ο χειρισμός του καθημερινού συσσωρευμένου άγχους, αναπτυξιακά και μαθησιακά προβλήματα, νόσος Alzheimer, βελτίωση μνήμης, απελευθέρωση και ενίσχυση συναισθηματικής έκφρασης, διευκόλυνση διαπροσωπικής επικοινωνίας κ.α.

Από τη μουσικοθεραπεία ως θεραπευτική μέθοδο επωφελούνται άτομα διαφορετικών ηλικιών (παιδιά, έφηβοι, ενήλικες και ηλικιωμένοι).