Γράφει: Μπελέκος Βασίλης MSc, Κλινικός διαιτολόγος – διατροφολόγος

Με δεδομένο το πρόβλημα της παχυσαρκίας στις ανεπτυγμένες κοινωνίες και την αυξανόμενη πίεση για μια τέλεια σιλουέτα ‘βγαλμένη’ από τα πρωτοσέλιδα δημοφιλών περιοδικών, ο αριθμός των ατόμων που ασχολούνται με την απώλεια βάρους είναι διαρκώς αυξανόμενος. Θα μπορούσε κάποιος να πει, ότι έχει αυξηθεί τόσο που δεν είναι εύκολο να συναντήσεις κάποιον που δεν έχει προσπαθήσει να χάσει βάρος στη ζωή του! Παρόλα αυτά, οι προσπάθειες αυτές αποδεικνύονται άκαρπες (στη συντριπτική τους πλειοψηφία), όχι μόνο εξετάζοντας διαφορετικά άτομα, αλλά ακόμα και όταν εξετάζονται οι προσπάθειες του κάθε ατόμου χωριστά. Γιατί όμως τόσες προσπάθειες, διαφορετικές μεταξύ τους δεν καταλήγουν σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα; Υπάρχουν πολλοί λόγοι αλλά οι 9 συχνότερες παγίδες που σαμποτάρουν την προσπάθεια απώλειας βάρους είναι:

Το ‘κυνήγι’ μη ρεαλιστικών στόχων. Το κακό πάντα ξεκινάει από την αρχή. Όπου αρχή, στην περίπτωσή μας, η λάθος στοχοθέτηση. Πόσες φορές έχει ονειρευτεί κάποιος να χάσει 20 κιλά ή να ξυπνήσει και να μοιάζει με το μοντέλο- πραγματική καλλονή- μιας φωτογραφίας; Είναι ωραίο να ονειρεύεται κάποιος, αλλά όταν θέτει στόχους είναι προτιμότερο να είναι ρεαλιστής. Τέτοιοι στόχοι πιο πιθανό είναι να αποτρέψουν τον καθένα να ξεκινήσει την προσπάθεια, παρά να τον βοηθήσουν να υλοποιήσει τον στόχο του. Στην καλύτερη περίπτωση το ‘κυνήγι’ ενός τέτοιου μεγαλόπνοου στόχου φαίνεται τόσο εξουθενωτικό και μακρινό, που θα σταματήσετε στη μέση της διαδρομής. Οι στόχοι πρέπει να είναι εφικτοί και διατηρήσιμοι. Το να στοχεύει κάποια γυναίκα να μοιάσει με μοντέλο είναι και μη ρεαλιστικό και μη διατηρήσιμο. Αρκεί να σκεφτεί κάποιος ότι και τα ίδια τα μοντέλα παύουν κάποια στιγμή να είναι μοντέλα!!!

Η παράλειψη γευμάτων, ιδιαίτερα του πρωινού. Η απλοϊκή σκέψη υπαγορεύει ότι, αφού η απώλεια βάρους είναι θέμα αρνητικού ισοζυγίου ενέργειας, τότε το να μη φάει κάποιος ένα ολόκληρο γεύμα βοηθάει. Συνήθως παραλείπονται το πρωινό ή/και το βραδινό γεύμα. Όμως η αλήθεια είναι μάλλον η αντίθετη. Τα τακτικά γεύματα ρυθμίζουν την όρεξή μας και έτσι μπορούμε να συνειδητοποιούμε ευκολότερα πότε πεινάμε και πότε όχι. Επίσης διατηρούν τον μεταβολικό μας ρυθμό σε υψηλά επίπεδα και παράλληλα ρυθμίζουν πολλές σωματικές λειτουργίες (π.χ. επίπεδα γλυκόζης). Αντίθετα, όταν παραλείπονται γεύματα, το σώμα εκπαιδεύεται να μένει χωρίς τροφή για πολλές ώρες (ίσως και περισσότερο από την μισή μέρα) και έτσι αναγκάζεται να μετατρέψει τις συνηθισμένες μεταβολικές του λειτουργίες ώστε να εξοικονομήσει ενέργεια. Με απλά λόγια θα έλεγε κάποιος ότι ‘μπαίνει στο οικονομικό πρόγραμμα’. Τέλος, η πολύωρη νηστεία έχει πολλές φορές ως συνέπεια και την υπέρμετρη πείνα και, άρα, και την υπερκατανάλωση τροφής στο επόμενο γεύμα. Επομένως, τα μικρά και τακτικά γεύματα βοηθούν στην απώλεια βάρους και καλό είναι να ενταχθούν στην καθημερινότητα. Μη φοβάστε λοιπόν ότι ένα απλό πρωινό στη θαλπωρή του σπιτιού σας, θα δυσκολέψει την προσπάθεια σας.. το αντίθετο!!!!

Εξαντλητικές δίαιτες. Οι ‘δίαιτες express’ έχουν εφαρμοστεί από πολλά άτομα, επαναλαμβανόμενες φορές, ιδιαίτερα όταν πλησιάζουν περιστάσεις ‘έκτακτης ανάγκης’ (γάμοι, διακοπές κλπ). Φαίνονται, πολλά υποσχόμενες και άκρως δελεαστικές, δεν είναι όμως ακριβώς έτσι. Όπως και η παράλειψη γευμάτων έτσι και οι στερητικές, μαγικές δίαιτες (όλοι έχουν ακούσει για τη δίαιτα της λαχανόσουπας..) εκπαιδεύουν το σώμα να λειτουργεί σε πιο χαμηλό μεταβολικό ρυθμό για να εξοικονομεί ενέργεια. Επίσης, η θρεπτική τους αξία είναι φτωχή, αφού, όσο καλά και να σχεδιαστεί μια τόσο περιορισμένη (ενεργειακά) δίαιτα δεν γίνεται να καλύψει το σύνολο των διατροφικών αναγκών. Ακόμα και να αντέξει κάποιος να υποστεί αυτό το ‘μαρτύριο’, το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα εξαντλημένο σώμα με καταρρακωμένο μεταβολισμό και μια τεράστια πείνα, οπότε το τέλος της ‘μαγικής’ δίαιτας οδηγεί στο μονόδρομο της επανάκτησης του βάρους… με τόκο.

Ατέλειωτο τσιμπολόγημα. Η απόφαση για απώλεια βάρους έχει παρθεί, είστε αποφασισμένος/η και παράλληλα έχετε ένα πολύ θρεπτικό και καλά οργανωμένο πλάνο για να χάσετε βάρος. Το πακέτο με τα μπισκότα στο συρτάρι του γραφείου και οι ξηροί καρποί στο τραπεζάκι μπροστά στην τηλεόραση, έχουν διαφορετική άποψη. Μπορεί να μη σας γεμίζουν το μάτι, αλλά πολλές φορές είναι η μεγαλύτερη παγίδα που σας εμποδίζει να χάσετε βάρους. Το ότι το τσιμπολόγημα, σαν συνήθεια, γίνεται ασυναίσθητα δεν σημαίνει ότι είναι και ‘αθώο’, το αντίθετο. Τα τρόφιμα που επιλέγονται, συνήθως, έχουν υψηλό θερμιδικό περιεχόμενο, χαμηλή διατροφική αξία και, ακριβώς επειδή περνούν απαρατήρητα από το μυαλό σας (που έχει το γενικό πρόσταγμα σε ότι αφορά τοα αίσθημα του κορεσμού), καταναλώνονται σε ποσότητες μεγαλύτερες από αυτές που φαντάζεστε. Επομένως, προσπαθήστε να τα εξαφανίσετε και να βάλετε στη θέση τους πιο θρεπτικές επιλογές. Για παράδειγμα, το δοχείο με τους ξηρούς καρπούς μπορεί να αντικατασταθεί με ένα άλλο που θα περιέχει φρούτα. Επίσης για να καταλάβετε το μέγεθος του τσιμπολογήματος, αρχίστε να σημειώνετε σε ένα ημερολόγιο ό,τι τρώτε. Θα εκπλαγείτε….!!

‘Υγρά’ τρόφιμα. Συνηθισμένη παγίδα είναι να αφιερώνεται η προσοχή αποκλειστικά στο τι τρώει κάποιος και να παραβλέπεται το τι πίνει. Πολλά τρόφιμα είναι πόσιμα: αναψυκτικά, αλκοολούχα ποτά, ροφήματα που μοιάζουν με καφέ. Αυτού του είδους τα τρόφιμα είναι ‘ύπουλα’ διότι μπορούν να ανεβάσουν σε δυσθεώρητα ύψη την ενεργειακή πρόσληψη, χωρίς να προκαλέσουν σχεδόν κανένα ίχνος κορεσμού!! Για παράδειγμα ένα ρόφημα τύπου παγωμένου καφέ (της μόδας) μπορεί να περιέχει περίπου 500 θερμίδες!

Το νερό νεράκι. Αν είστε από αυτούς που θυμούνται να πίνουν νερό όταν οι θερμοκρασίες πλησιάζουν αυτές της Σαχάρα, ίσως έχετε αντιμετωπίσει πρόβλημα στις προσπάθειες απώλειας βάρους. Το νερό δεν περιέχει θερμίδες οπότε δεν διατρέχεται κανένα κίνδυνο για αύξηση βάρους. Επίσης πίνοντας περισσότερο νερό, ίσως μειώσετε την κατανάλωση αναψυκτικών και άλλων ροφημάτων με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο. Τέλος, πολλές φορές τα συμπτώματα της δίψας μπερδεύονται με αυτά της πείνας, όσο και αν σας φαίνεται περίεργο. Έτσι, ίσως τελικά αυτό που χρειαζόσασταν ήταν ένα ποτήρι νερό και όχι ένα σακουλάκι πατατάκια!!!

Δεν είστε του γάλατος. Το γάλα, το γιαούρτι, το τυρί είναι τρόφιμα που έχουν πολλούς φίλους αλλά και πολλούς εχθρούς. Ένας λόγος για να γίνεται φίλοι τους είναι ότι σύμφωνα με μερικές έρευνες, όταν το σώμα έχει επάρκεια σε ασβέστιο (κύριο συστατικό των γαλακτοκομικών) χρησιμοποιεί πιο αποδοτικά το λίπος, ενώ όταν η πρόσληψη ασβεστίου δεν είναι επαρκής, τότε το σώμα ‘αποθηκεύει’ λίπος. Όπως και να έχει το άπαχο γάλα και γιαούρτι, καθώς και τα τυριά με χαμηλά λιπαρά είναι θρεπτικότατες επιλογές.

Έλλειψη άσκησης. Είναι γνωστό και χιλιοειπωμένο ότι η άσκηση συνεισφέρει στην απώλεια βάρους. Ο κύριος λόγος είναι ότι αυξάνει την δαπάνη ενέργειας. Επίσης προσφέρει σημαντικά οφέλη σε ότι αφορά την πρόσληψη χρόνιων παθήσεων όπως του διαβήτη, της υπέρτασης και των καρδιαγγειακών. Επομένως κινηθείτε!! Αν δεν σας αρέσει το γυμναστήριο μπορείτε να κάνετε και άλλες δραστηριότητες όπως ο χορός, ομαδικά σπορ ή απλά να κάνετε έναν ωραίο, μεγάλο περίπατο. Πέρα από τη ρύθμιση του βάρους η άσκηση θα σας αναζωογονήσει και θα διώξει την ένταση και το στρες!

Καθημερινό ζύγισμα. Αν είστε από αυτούς που είναι ‘ερωτευμένοι’ με τη ζυγαριά τους, τότε δεν είναι απίθανο να είστε και από αυτούς που θέλουν να σπάσουν την ‘αγαπημένη’ τους γιατί δεν δείχνει παρακάτω με τίποτα. Μπορεί η συνήθεια του καθημερινού (ή έστω συχνού) ζυγίσματος να φαίνεται ακίνδυνη, όμως αποτελεί τεράστια παγίδα. Καταρχήν το καθημερινό ζύγισμα δεν δείχνει πραγματική διαφοροποίηση στο βάρος. Δεν γίνεται κάποιος σε 24 (ή λιγότερες) ώρες να έχει χάσει 1 κιλό ακόμα και αν μείνει τελείως νηστικός! Επομένως η πληροφορία που συλλέγεται είναι παραπλανητική. Όμως, η πλασματική αυτή πληροφορία είναι αρκετή για να σας γεμίσει με άγχος (στην περίπτωση της μη απώλειας) ή να σας κάνει να επαναπαυθείτε (στην περίπτωση της απώλειας). Και στις 2 περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι να αλλοιωθεί η διατροφική σας συμπεριφορά (συνειδητά ή ασυνείδητα) και να ‘ναρκοθετήσετε’, έτσι, την προσπάθεια για απώλεια βάρους. Να θυμάστε ότι το αξιόπιστο ζύγισμα πρέπει να γίνεται αφού περάσει τουλάχιστον 1 βδομάδα από το προηγούμενο και υπό παρόμοιες συνθήκες: ίδια ζυγαριά, περίπου ίδια ώρα της ημέρας, παρόμοιος ρουχισμός

Οι παγίδες, λοιπόν, είναι πολλές. Μην απογοητεύεστε αν έχετε πέσει σε μία (ή περισσότερες). Δώστε όλη σας τη θετική ενέργεια σε μια μελλοντική προσπάθεια, έχοντας κάνει την αυτοκριτική σας και επισημαίνοντας τα λάθη στα οποία έχετε υποπέσει. Ξεκινήστε θέτοντας απλούς στόχους, χωρίς να περιμένετε θαύματα και χωρίς να πιστεύετε ότι υπάρχουν μαγικές συνταγές (όσο βολικές και αν παρουσιάζονται). Αν νιώθετε ότι χρειάζεστε στήριξη και τεκμηριωμένες συμβουλές προτιμήστε να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό και μην αφήνετε το σώμα σας στην τύχη!.http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=17221