Βιβλιοθεραπεία: η θεραπευτική δύναμη των βιβλίων

Έγκυρη ιατρική ενημέρωση για όλους!

Στην εποχή των tablet pc, των βιντεοπαιχνιδιών και της εικονικής πραγματικότητας, ίσως να φαίνεται αναχρονιστικό να συμβουλεύει κανείς τα παιδιά για τα καλά του διαβάσματος. Είναι ευρέως γνωστό ότι το διάβασμα για ποικίλους λόγους και με πολλούς τρόπους μπορεί να είναι εξαιρετικά ωφέλιμο για την διαπαιδαγώγηση των νέων, προκαλεί όμως ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση το γεγονός ότι γενικότερα τα βιβλία μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τη ζωή μας και ακόμα περισσότερο να αποτελέσουν μια μορφή εναλλακτικής θεραπείας για ψυχολογικά προβλήματα.

Πρόκειται για την ‘Βιβλιοθεραπεία’, ή Bibliotherapy στην αρχική αγγλική της ονομασία που προέρχεται από την ελληνική λέξη ‘βιβλίο’, η οποία χρησιμοποιεί βιβλία για να αντιμετωπίσει μια ποικιλία ψυχολογικών προβλημάτων. Υπάρχει μια βασική διάκριση που πρέπει να γίνει μεταξύ της βιβλιοθεραπείας η οποία χρησιμοποιεί βιβλία του τύπου της αυτό-βοήθειας και της βιβλιοθεραπείας που προσπαθεί να θεραπεύσει πιο έμμεσα βάζοντας τους ανθρώπους να διαβάσουν άλλους τύπους βιβλίων όπως μυθιστορήματα, ή άλλα βιβλία, το περιεχόμενο των οποίων θεωρείται ότι μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικές μεταμορφώσεις. Έχουν διεξαχθεί πολλές επιστημονικές έρευνες μετά το τέλος της δεκαετίας του 1970 που παρέχουν πειστήρια για τα θετικά αποτελέσματα της βιβλιοθεραπείας στη νοητική υγεία.

Βιβλία για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης των διεθνών φοιτητών

Μια έρευνα που έγινε το 2010 και που είχε ως στόχο Ιάπωνες φοιτητές σε Αμερικάνικα πανεπιστήμια έδειξε σημαντικές βελτιώσεις στην κατάθλιψη και στο άγχος που σχετιζόταν με τη διαμονή και φοίτηση μακριά από την Ιαπωνία σε άτομα που είχαν διαβάσει ένα θεραπευτικό βιβλίο αυτό-βοήθειας σχετικό με την αποδοχή και την συγκατάθεση. Οι επιστήμονες κατέληξαν ότι για την περίπτωση των Ιαπώνων φοιτητών η βιβλιοθεραπεία ήταν υπεύθυνη για μια γενική βελτίωση της ψυχικής υγείας και της ψυχολογικής ευελιξίας.

Βιβλιοθεραπεία για παιδιά

Αρκετά νωρίτερα, το 1983, ο Robert Douglas Ray και ο Donavon D. Lumpkin παρουσίασαν μια σημαντική έρευνα που σχετιζόταν με τη χρήση της βιβλιοθεραπείας για νηπιαγωγεία. Η διαδικασία περιλάμβανε την ανάγνωση από δασκάλους, την επαναδιατύπωση των ιστοριών από τα παιδιά και μια σειρά από δραστηριότητες που ακολουθούσαν τις προαναφερθείσες. Οι ερευνητές μέτρησαν τα αποτελέσματα της βιβλιοθεραπείας στην αντίληψη του εαυτού που είχαν τα παιδιά και στην αμεσότητα του διαβάσματος που απέκτησαν και το συμπέρασμά τους ήταν πως είχε εξαιρετικά θετική επίδραση στις αντιλήψεις και στα κατορθώματα των μικρών μαθητών.

Αποτελέσματα σε καταθλιπτικούς ενήλικες μεγάλης ηλικίας

Μια έρευνα του 2011 χρησιμοποίησε βιβλιοθεραπεία για να θεραπεύσει μεγάλης ηλικίας ενήλικες που έπασχαν από υποουδική κατάθλιψη (δηλαδή την κατάθλιψη που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το σημείο που θα την καθιστούσε διακριτή). Η έρευνα κατέληξε στο ότι δεν υπήρχαν σημαντικά θετικά αποτελέσματα και πως η θεραπευτική αυτή μέθοδος πιθανόν να είναι πιο αποτελεσματική σε άτομα με υψηλότερη παρορμητικότητα.

Βιβλία για τη ζωή

Εκτός από τις γνωσιακά συμπεριφορικές χρήσεις της βιβλιοθεραπείας, βιβλιόφιλοι και λογοτέχνες έχουν αρχίσει να παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους δρώντας στα περιθώρια του επιστημονικού κόσμου. Στο Λονδίνο, μια ομάδα από συγγραφείς ξεκίνησαν μια προσπάθεια που ονομάζουν ‘School of Life‘ (Σχολείο της Ζωής), όπου προσφέρουν ‘συνταγές’ βιβλιοθεραπείας προσαρμοσμένες στις ατομικές ανάγκες των πελατών τους. Αν και αυτού του είδους η βιβλιοθεραπεία φαίνεται να γίνεται της μόδας, δεν υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που να προσπαθούν να διερευνήσουν το κατά πόσον ενδεχόμενοι δολοφόνοι θα μπορούσαν να αποθαρρυνθούν εάν διάβαζαν το ‘Έγκλημα και Τιμωρία’.

Την ώρα που η βιβλιοθεραπεία φαίνεται να υπόσχεται πολλά για τη θεραπεία ψυχολογικών προβλημάτων, είναι αναγκαίο να υπάρξουν περισσότερες σύγχρονες ελεγχόμενες μελέτες και να γραφτούν περισσότερα εξειδικευμένα κείμενα ώστε να την καθιερώσουν ως μια καθαρή θεραπευτική εναλλακτική λύση για μια ποικιλία ψυχολογικών προβλημάτων. Στο μεταξύ, αν και δεν υπάρχει επαρκής επιστημονικός λόγος για να το εξηγήσει, φαίνεται ότι είναι υγιές να απολαύσει απλώς κάποιος ένα καλό βιβλίο που σπάει εκείνες τις παγωμένες θάλασσες μέσα στην ψυχή μας, όπως θα το έθετε και ο Kafka.

Μετάφραση – Απόδοση – Σχολιασμός: Αμαλία Τσακίρη, για το ESOTERICA.gr

Πρόσθετες βιβλιογραφικές πηγές:

Muto T, Hayes SC, & Jeffcoat T (2011). The effectiveness of acceptance and commitment therapy bibliotherapy for enhancing the psychological health of Japanese college students living abroad. Behavior therapy, 42 (2), 323-35 PMID: 21496516

Joling, K., van Hout, H., vant Veer-Tazelaar, P., van der Horst, H., Cuijpers, P., van de Ven, P., & van Marwijk, H. (2011). How Effective Is Bibliotherapy for Very Old Adults With Subthreshold Depression? A Randomized Controlled Trial American Journal of Geriatric Psychiatry, 19 (3), 256-265 DOI: 10.1097/JGP.0b013e3181ec8859

Ray, Robert Douglas. The relationship of bibliotherapy, self concept and reading readiness among kindergarten children. Ball State University, 1983.

Agness, Phyllis Jean. Effects of bibliotherapy on fourth and fifth graders’ perceptions of physically disabled individuals. Ball State University, 1980.

Πηγή: Esoterica.gr