Η έρευνα σχετικά με το σεξουαλικό τραύμα έρχεται αντιμέτωπη με ένα ηθικό δίλημμα: Πώς μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για τις επιπτώσεις του σεξουαλικού τραύματος, ενός τόσο ψυχολογικά ευαίσθητου ζητήματος, χωρίς να τραυματίσουμε επιπλέον τους ανθρώπους που συμμετέχουν στη μελέτη;

Τα ινστιτούτα που είναι υπεύθυνα για την έγκριση έρευνας σε ανθρώπινα υποκείμενα υποστηρίζουν πως το να ρωτά κανείς τα άτομα σχετικά με το σεξουαλικό τραύμα είναι πιο στρεσογόνο κι επικίνδυνο από το να τους ζητήσει να συμπληρώσουν τυπικές δοκιμασίες που μετρούν το νοητικό πηλίκο ή ερωτηματολόγια προσωπικότητας. Ως αποτέλεσμα, είναι αρκετά δύσκολο να εγκριθούν μελέτες που θα βοηθούσαν στην καλύτερη κατανόηση των ψυχολογικών επιπτώσεων των διάφορων τύπων σεξουαλικού τραύματος.

Παραδείγματα σεξουαλικού τραύματος είναι ο βιασμός, η παιδική σεξουαλική κακοποίηση, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Οι σχετικές μελέτες θα μπορούσαν να δώσουν σημαντικές πληροφορίες που θα συνεισφέρουν στις θεραπείες αποκατάστασης της ψυχικής υγείας, καθώς και στην περιφρούρηση και προαγωγή της συνολικής ευημερίας.

Μια πρόσφατη μελέτη, στην οποία συμμετείχαν φοιτητές, έδειξε ότι οι συμμετέχοντες αναστατώθηκαν πολύ λιγότερο από το αναμενόμενο, όταν κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με το σεξ, το τραύμα και άλλα ευαίσθητα θέματα. Ο στόχος της μελέτης ήταν να αναδείξει στις επιτροπές έγκρισης των μελετών ότι σε κάποιες περιπτώσεις είναι υπερπροστατευτικές και κατ’ επέκταση να διευκολύνει την έρευνα πάνω στο σεξουαλικό τραύμα.

Συνολικά 504 φοιτητές χωρίστηκαν σε δύο ομάδες με τυχαίο τρόπο. Στη μία ομάδα περνούσαν δύο ώρες ολοκληρώνοντας ένα τεστ νοημοσύνης, ενώ στην άλλη μέσα στο διάστημα αυτό απαντούσαν σε ερωτήσεις αναφορικά με το σεξ, τις τραυματικές εμπειρίες και άλλα ευαίσθητα θέματα. Για παράδειγμα, περιλαμβάνονταν ερωτήσεις, όπως εάν είχαν βιάσει ή είχαν βιαστεί, αν κατά την παιδική τους ηλικία υπέφεραν από κάποια μορφή κακοποίησης, αν είχαν ποτέ αυτοκτονικό ιδεασμό, πόσες φορές φαντασιώνονταν ότι απατούν τον ερωτικό τους σύντροφο, πόσο συχνά βίωναν αναπαραστάσεις ενός τραυματικού γεγονότος, πότε ήταν η τελευταία εμμηνορρυσία τους, εάν είχαν ποτέ λάβει επείγουσα αντισύλληψη κ.τ.λ..

Παράλληλα, οι συμμετέχοντες αξιολογούσαν τα θετικά και τα αρνητικά συναισθήματά τους πριν και μετά τη μελέτη καθώς και τον βαθμό στον οποίο βρήκαν τη μελέτη στρεσογόνο σε σύγκριση με μια λίστα 15 καθημερινών συμβάντων τα οποία με κάποιο τρόπο ενοχλούν ή αναστατώνουν. Στη λίστα αυτή περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, το να κάνει κανείς εξέταση αίματος ή να ξεχάσει τη γιορτή της μητέρας.

Οι συμμετέχοντες στην ομάδα που απάντησε στο ερωτηματολόγιο ανέφεραν ελαφρώς πιο υψηλά επίπεδα αρνητικού συναισθήματος κατά μέσο όρο, σε σύγκριση με την ομάδα που υποβλήθηκε στην αξιολόγηση της νοημοσύνης. Και στις δύο περιπτώσεις όμως, το μέσο αρνητικό συναίσθημα ήταν πολύ χαμηλό και η μεταξύ τους διαφορά πολύ μικρή. Παράλληλα, η ομάδα που ερωτήθηκε για το σεξουαλικό τραύμα δήλωσε επίσης υψηλότερα επίπεδα θετικού συναισθήματος, περισσότερη προσωπική ενόραση, λιγότερη ανία και λιγότερη πνευματική κόπωση.

Τέλος, οι συμμετέχοντες και των δύο ομάδων δήλωσαν ότι η συμμετοχή τους στη δίωρη αυτή μελέτη ήταν σημαντικά λιγότερο στρεσογόνος από όλα τα 15 καθημερινά συμβάντα της λίστας, ακόμη κι όταν επρόκειτο για ένα απλό κόψιμο από χαρτί ή για την 20λεπτη αναμονή σε μια τράπεζα.

Είναι πιθανό τα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης που υπάρχουν σήμερα να έχουν κάνει τη νέα γενιά πιο ανθεκτική στις ψυχολογικές επιπτώσεις του σεξουαλικού τραύματος, σε σύγκριση με αυτό που πιστεύουν οι επιτροπές έγκρισης μελετών. Οι ερευνητές επισημαίνουν πως τα ευρήματα αυτά τονίζουν την ανάγκη να δοκιμάζουμε συνεχώς τα συμπεράσματα και τις θεωρίες μας σχετικά με την ανθρώπινη προσωπικότητα. Χωρίς εμπειρικές αξιολογήσεις, εμποδίζουμε την επιστημονική ανάπτυξη σε τομείς που είναι πιθανό να επηρεάσουν την κατανόηση, τη θεραπεία και την πρόληψη του ψυχικού τραύματος στον άνθρωπο.

Το άρθρο υπογράφει η Αλεξάνδρα Γυφτοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια,
επιστημονική συνεργάτιδα του Ανδρολογικού
Ινστιτούτου Αθηνών
www.andrologia.gr

Zougla.gr