Γιατί, πότε και πως δεν πετυχαίνουν οι σχέσεις των ανθρώπων;

Έγκυρη ιατρική ενημέρωση για όλους!

Από: Γιώργος Προφέτης

Γιατί δεν πετυχαίνουν οι σχέσεις των ανθρώπων;
Οι συναισθηματικές, ερωτικές και συζυγικές σχέσεις είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής μας. Ο άνθρωπος είναι «ερωτικό όν» (εκτός από κοινωνικό) και ίσως σ’ αυτό να διαφοροποιείται από τα ζώα τα οποία συνουσιάζονται με μοναδικό σκοπό την αναπαραγωγή του είδους. Για τον άνθρωπο η συναισθηματική σύνδεση, η αίσθηση ότι είμαι αποδεκτός, ότι είμαι αρεστός από τον άλλον και ερωτικά επιθυμητός, είναι σημαντικά στοιχεία για την εσωτερική του ισορροπία. Ίσως γι αυτό το λόγο, έχει χυθεί απεριόριστη ποσότητα μελανιού σε λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα, νουβέλες, ποίηση και μουσικούς στίχους που αναφέρονται στο ερωτικό ζήτημα, τη μοναξιά, το χωρισμό, το πάθος της επαφής των ανθρώπων.

Από την άλλη μεριά, παρ’ όλες τις εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνολογίας, της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας κλπ., απάντηση –λύση στο ερωτικό ζήτημα δεν έχει βρεθεί: πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να είναι μόνοι τους, άλλοι είναι μέσα «σε σχέση» ή «σε γάμο», χωρίς όμως να νιώθουν τίποτα ιδιαίτερο ή ακόμη και καταπιεζόμενοι, ενώ άλλοι πάλι έχουν υιοθετήσει τη μοναχικότητα ή την «περιστασιακότητα» ως τρόπο ζωής και παραμένουν συνειδητά εργένηδες / εργένισσες ή «περιστασιακώς ερωτευόμενοι».

Είναι λοιπόν τουλάχιστον «προκλητικό» να θέσει κανείς το ερώτημα (και να προσπαθήσει να το απαντήσει), «γιατί δεν πετυχαίνουν οι σχέσεις των ανθρώπων»; «τι φταίει;». Στον ίδιο πειρασμό μπήκε και ο συγγραφέας και ιδού τα ευρήματα, αποτελέσματα του δικού μου προβληματισμού:

1. «Ψεύτικες Επιλογές»: τι σημαίνει αυτό; Απλά ότι πολλές φορές επιλέγουμε ή προσπαθούμε να επιλέξουμε συντρόφους που δε μας αρέσουν ή δε μας ταιριάζουν πραγματικά, επειδή «έτσι πρέπει». Αυτό το «πρέπει» τώρα επιδέχεται πολλές επιμέρους αναλύσεις, αλλά η βασική ιδέα είναι ότι ανταποκρινόμαστε περισσότερο σε ένα «κοινωνικό κάλεσμα» παρά σε μια ατομική, αληθινή συναισθηματική μας πραγματικότητα. Ακόμη, κι όταν δεν το συνειδητοποιούμε πλήρως, προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε τα «θέλω» και τις «προσταγές» άλλων ανθρώπων (φίλοι, γονείς, κοινωνικός περίγυρος) -παρά τα δικά μας.

2. «Κοινωνικά μοντέλα»: Μοιάζει με το προηγούμενο, αλλά αυτό το κομμάτι είναι ίσως πιο «υπόγειο» με την έννοια ότι το αντιλαμβανόμαστε δυσκολότερα, καθώς τα κοινωνικά μοντέλα έχουν ενσταλαχτεί στην κουλτούρα μας και ενθαρρύνονται από την τηλεόραση, τις παρέες κλπ. Τα κοινωνικά μοντέλα «προγραμματίζουν» τη συμπεριφορά μας στο ερωτικό ζήτημα και τις επιλογές –κριτήρια που βάζουμε σχετικά με τους συντρόφους μας (οι γυναίκες «πρέπει» να είναι ψηλές, λεπτές, ξανθιές, οι άντρες «πρέπει» να είναι μελαχρινοί, μυώδεις, με θεληματικό πηγούνι κλπ.). Ακόμη, τα κοινωνικά μοντέλα αναφέρονται στην επαγγελματική, οικονομική κατάσταση που είναι επιθυμητή, στις προσδοκίες μας από το σύντροφό μας, στους «ρόλους» που «πρέπει» να παίζει ο άντρας και η γυναίκα μέσα σε μια σχέση κ.ο.κ.

3. Το παράδοξο του «φόβου της σύνδεσης»: Όλοι ζητούν να αγαπηθούν και να αγαπήσουν, από την άλλη μεριά όμως το παράδοξο είναι ότι η σύνδεση, η αγάπη, η δέσμευση μπορεί να μας δημιουργούν φόβο. Όταν κάποιος είναι σε μια σχέση σύνδεσης / αγάπης, υπάρχουν «υποχρεώσεις και δικαιώματα» που ενδεχομένως να μη μπορεί να «σηκώσει», προκειμένου να πληρώσει το «τίμημα του έρωτά» του. Βεβαίως, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι, η αγάπη θα πρέπει να είναι και να βιώνεται ως ελευθερία έκφρασης κι όχι ως σύνολο κανόνων και απαγορεύσεων. Όμως, επειδή ζούμε σε μια κοινωνία με «συναλλακτικό» πολιτισμό («τι μου δίνεις, τι σου δίνω»), είναι εύκολο να διαστρεβλωθεί και η ιδέα των προσωπικών σχέσεων καταλήγοντας σε απλή «λογιστική συναισθημάτων» («χρεώσεις» / «πιστώσεις»).

4. Ατομικές ανασφάλειες: Ανασφάλειες σχετικά με το αν είμαστε αρκετά ελκυστικοί, ερωτικοί, «αποδοτικοί εραστές», καλοί, εσωτερικές συγκρούσεις, συσσωρευμένα αρνητικά συναισθήματα και άσχημες εμπειρίες του παρελθόντος, μπορεί να καθορίζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας μέσα σε μια σχέση. Συγκεκριμένα, μπορεί να μας κάνουν είτε να έχουμε μια «παιδιάστικη» συμπεριφορά, με γκρίνιες, καπρίτσια, ψευτοεγωισμούς και ανευθυνότητα, είτε από την άλλη μεριά μια συμπεριφορά αυταρχική που προσπαθεί να κουμαντάρει κάθε πτυχή της ζωής του άλλου. Φυσικά και οι δύο τύποι δεν οδηγούν σε υγιείς συναισθηματικά καταστάσεις, αφού και στις δύο περιπτώσεις κάποιος από τους δύο καταπιέζεται από τη σχέση εξουσίας που δημιουργείται η οποία σιγά-σιγά διαβρώνει τον ερωτισμό. Δεν υπάρχει λόγος να θέλουμε να βγάλουμε τα «απωθημένα» μας μέσα στη σχέση, είναι καλύτερα να λειτουργούμε σαν ώριμα άτομα με ενήλικη συμπεριφορά που δε μπερδεύει τον έρωτα με την εξουσία.

5. Δεν φροντίζουμε αρκετά τον εαυτό μας: Αν δεν αγαπάμε και δε φροντίζουμε αρκετά τον εαυτό μας, είναι δύσκολο να μας αγαπήσουν οι άλλοι. Πολλές φορές ξεχνούμε ότι πρέπει να φροντίζουμε την εμφάνισή μας, τη διατροφή μας, την υγιεινή μας, το ντύσιμό μας, παραμελούμε την προσπάθειά μας να είμαστε ελκυστικοί κι έτσι σιγά-σιγά αφενός χάνουμε την αυτοπεποίθησή μας, και αφετέρου αλλάζουμε αυτό που αρχικά άρεσε στο σύντροφό μας. Άλλες φορές πάλι, παραμελούμε τα ενδιαφέροντά μας, τη δουλειά μας, τους φίλους μας, το γυμναστήριο, τις τέχνες, τα χόμπι μας, ό,τι μας δίνει προσωπική ευχαρίστηση, κλεινόμαστε στον εαυτό μας, χάνουμε τον εαυτό μας και στο τέλος και το σύντροφό μας.

6. Δεν συντονίζονται οι ανάγκες μας: Αυτό σχετίζεται με τη δημιουργία κατάλληλου «κλίματος». Στις σχέσεις το «κλίμα» είναι πολύ σημαντικό. Αν ο σύζυγος βρίσκεται σε φάση που θέλει ένα κλίμα ηρεμίας, να χαλαρώσει και να διαβάσει την εφημερίδα, να δει ποδόσφαιρο με τους φίλους του κτλ, ενώ εκείνη τη στιγμή η σύζυγος θέλει να μιλήσει με κάποιον, να μοιραστεί τις ανησυχίες της, να γκρινιάξει, να ακούσει μια καλή κουβέντα, ένα κομπλιμέντο, τότε υπάρχει δυσαρέσκεια ή σύγκρουση. Αν αυτό γίνεται συχνά μπορεί να οδηγήσει σε ρήξεις. Η λύση είναι πάντα (α) καλύτερη και ουσιαστικότερη επικοινωνία (β) προσπάθεια αναγνώρισης, κατανόησης και σεβασμού των αναγκών του άλλου και (γ) δημιουργία ανάλογου «κλίματος» που καλύπτει τις ανάγκες και των δύο.

7. Δεν υπάρχουν όρια ή δεν τηρούνται τα όρια: Θα πρέπει να συμφωνήσουμε με το σύντροφό μας σε ορισμένα βασικά πράγματα σχετικά με το πώς θέλουμε να είναι η σχέση μας, ποια πράγματα είναι σημαντικά για μάς και πως μπορούμε να βάλουμε όρια. Ας πούμε, μπορεί να συμφωνηθεί ότι θα υπάρχουν μέρες που ο καθένας από τους δύο θα βγαίνει μόνος του -χωρίς γκρίνια από τον άλλον. Επίσης, θα πρέπει να υπάρχει συμφωνία ως προς τον τρόπο διαχείρισης των οικονομικών και των εξόδων. Επίσης, μπορούν να συμφωνηθούν «μικρά» αλλά σημαντικά πράγματα, όπως π.χ. ότι δε θα συζητούμε σοβαρά θέματα όταν είμαστε θυμωμένοι, πολύ κουρασμένοι, έχουμε πιεί κτλ. (οι συζητήσεις με πιθανότητα διαφωνίας γίνονται όταν και οι δύο είναι ξεκούραστοι και ήρεμοι –μπορεί να γίνουν και σ’ έναν άλλο χώρο που προδιαθέτει για συνεννόηση, ας πούμε σ’ ένα ήσυχο καφέ, σ’ ένα ρομαντικό εστιατόριο). Όταν στη σχέση δεν τηρούνται κάποια όρια, τότε η πιθανότητα διαφωνιών και συγκρούσεων αυξάνεται κι οι πολλές συγκρούσεις σιγά-σιγά φθείρουν τα συναισθήματα.

Τέλος, είναι σημαντικό και αξίζει κανείς να αναλύσει πως ξεκινάει μια σύγκρουση και πως κορυφώνεται, να εντοπίσει τους παράγοντες που «προκαλούν» συγκεκριμένες συμπεριφορές στον άλλον (triggers). Συνήθως τα «σημεία τριβής» των σχέσεων είναι 2-3, οι άνθρωποι μαλώνουν συχνά για τα ίδια και τα ίδια ζητήματα. Αν εντοπίσουμε τους παράγοντες, τις λέξεις, τις φράσεις, τις καταστάσεις που πυροδοτούν αρνητικά συναισθήματα στο σύντροφό μας και μπορούμε να τα αποφύγουμε, τότε γλιτώνουμε πολλούς μπελάδες και σώζουμε τη σχέση μας (αν μας ενδιαφέρει).

Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε υποχωρήσεις τέτοιες που να καταπιεζόμαστε και να τα «μαζεύουμε μέσα μας» (θα ήταν πολύ λάθος). Απλά, θα πρέπει να διατυπώνουμε με άλλον τρόπο, ειλικρινή αλλά «γλυκό» αυτό που θέλουμε να πούμε. Ακόμη, κάτι που εκνευρίζει ή «μειώνει» τον άλλον (π.χ. να δίνουμε επίτηδες την εντύπωση ότι φλερτάρουμε με άλλα άτομα με σκοπό να κάνουμε το σύντροφό μας να ζηλέψει) είναι καλύτερα να το αποφεύγουμε.

Τέλος, θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι η ευθύνη σε μια σχέση είναι και των δύο κι ότι, ναι μεν ο χαρακτήρας του ενός είναι έτσι κι έτσι κτλ., αλλά η δυναμική της σχέσης δημιουργείται από την αλληλεπίδραση των χαρακτήρων και των συμπεριφορών και των δυο μας.

Γιώργος Προφέτης
Certified Life Coach
www.georgeprofetis.com

drosostalida