Είχα πάντοτε την απορία τι να σκέφτεται ένας μαθητής μέσα στην τάξη. Τι έχει στο μυαλό του, όσο κρατάει το σαρανταπεντάλεπτο της παράδοσης. Πέρασαν πολλά χρόνια, από τότε που ο ίδιος βίωνα τις δικές μου μοναξιές και ανυπομονούσα ν΄ακούσω το κουδούνι. Τότε δούλευε μέσα μου, το ένστικτο της εφηβικής «αυτοσυντήρησης» και δεν είχα καιρό για αναλύσεις. Ό τι κι αν σκέφτεται, πάντως, το σίγουρο είναι πως αισθάνεται μόνος. Βρίσκεται μέσα σε εικοσιπέντε άτομα αλλά όλα τα βιώνει ολομόναχος. Κι αυτό γιατί το σύνολο των προγραμμάτων της εκπαιδευτικής διαδικασίας στήνουν το μαθητή απέναντι στο δάσκαλο, αγνοώντας συλλογικότητες, κοινές δράσεις, συμμετοχικές διαδικασίες και ομαδικές εργασίες. Περιμένει το διάλειμμα να βρεθεί στην παρέα της αυλής , να ανταλλάξει ένα ελεύθερο βλέμμα, να μιλήσει με τους άλλους, να κινήσει το σώμα του, να βγει από μέσα του η «απαγορευμένη» ενέργεια της ψυχής.

Ο νέος άνθρωπος έχει σώμα, πνεύμα και ένστικτα. Όλα αυτά δεν μπορεί να τα «προστατεύει» παθητικά από τους άλλους. Όταν το σχολείο λέει πως θέλει να αναπτύξει την προσωπικότητα του μαθητή και να τον κοινωνικοποιήσει, θα πρέπει να σκεφτεί σοβαρά την καλλιέργεια της πολιτικής του συνείδησης. Είναι σαφές ότι, θεσμικά, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έμεινε δεκαετίες πίσω . Όλα αυτά που θα βοηθούσαν να χτίσουμε πολιτισμό και να εξελίξουμε τη δημοκρατία πεθαίνουν μαζί με τη δημιουργικότητα του μαθητή, στις σχολικές τάξεις. Η αβάσταχτη μοναξιά των νέων ανθρώπων έφερε και την απομόνωσή τους στην πολιτική ζωή. Τα παιδιά διδάσκονται αρχές αλλοτρίωσης, όπως χρησιμοθηρία με τους βαθμούς, ατομικές διακρίσεις με υποβάθμιση του συμμαθητή, αδιαφορία για την κοινή προσπάθεια και απαξίωση για τον κόσμο των συναισθημάτων, της αγάπης, του έρωτα, της φιλίας και της δημιουργική ανάτασης.

Η μοναχική «εξατομικευμένη» αντιμετώπιση του μαθητή, που τρέφει την αρρωστημένη πολιτική του στάση στο μέλλον, πρέπει να αλλάξει. Αν όλα τα μαθήματα οργανωθούν πάνω σε projects, το ομαδικό πνεύμα θα καταπολεμήσει το ναρκισσισμό, τον ατομικισμό και τη «χαρά» απ΄την αποτυχία του άλλου. Μια καλύτερη οργάνωση των εκλογών για το δεκαπενταμελές, με ενημέρωση, διάλογο, παρουσίαση θέσεων, ηλεκτρονικές ψηφοφορίες και σεβασμό στις διαδικασίες, θα ωρίμαζε την κουλτούρα της δημοκρατικής επικοινωνίας. Ο υποχρεωτικός για όλους, σχολικός αθλητισμός θα έδινε ρόλο και στον τελευταίο μαθητή. Η ομάδα που προσπαθεί να νικήσει είναι μια «πολιτική κοινότητα», με κοινές αρετές, όπως συλλογική δημιουργία, αλληλεγγύη και κανόνες συνύπαρξης.

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι η σύνδεση με την εξωσχολική πραγματικότητα. Η επιχειρηματική αγωγή θεωρείται σχέδιο «συνωμοσίας» του «κεφαλαίου», ενώ θα έπρεπε να είναι από τα βασικά μαθήματα. Όχι μόνο θα βοηθούσε στην καλλιέργεια της επιχειρηματικής συνείδησης αλλά θα ενίσχυε το ενδιαφέρον, την έμπνευση και την οξυδέρκεια του νέου ανθρώπου. Yπάρχουν επαγγελματίες, τεχνοκράτες, άνθρωποι του πνεύματος και της αγοράς που θα έπρεπε να ενσωματώνονται με διαλέξεις, μέσα στον κόσμο των μαθημάτων.

Γενικότερα, το σχολείο πρέπει να στραφεί στην ομάδα και μέσα από εκεί να αναδείξει το άτομο. Δεν είναι δύσκoλο να θεσμοθετηθεί και η συλλογική αξιολόγηση μαζί με την ατομική.Γιατί δηλαδή, να μην υπάρχει βαθμός στον έλεγχο και για την ομάδα του project στην οποία συμμετείχε ο μαθητής; Τι όμορφο θα ήταν να πανηγυρίζει η ομάδα που πήρε τον καλύτερο βαθμό στη φυσική ή που έφτιαξε την καλύτερη εφημερίδα του σχολείου! Πως περιμένουμε να λειτουργήσουν κοινότητες και συλλογικά συμφέροντα, όταν ο καθένας σκέφτεται μόνο τον εαυτό του;
Άν όλοι αυτοί οι εμπνευσμένοι «σοβαρούληδες» του παιδαγωγικού ινστιτούτου αξιολογούσαν καλύτερα τη χρησιμότητα της παιδείας, θα συνειδητοποιούσαν τη μεγάλη ανάγκη της συλλογικότητας. Ο μαθητής πρέπει πρώτα να γίνει πολίτης και μετά να φτιάξει πολιτισμό. Πρώτα να μάθει να ζει δημιουργικά με τους γύρω του και μετά να γίνει ευτυχισμένος μέσα στη δημοκρατία του. Ο κόσμος άλλαξε και για να είσαι ανθεκτικτός στις προκλήσεις, χρειάζεσαι «όπλα» ισορροπίας και αντιμετώπισης των σύγχρονων κινδύνων. Δεν έχουν πια νόημα η εθνική προπαγάνδα και τα «εφόδια» του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού».

Ο μαθητής στην Ελλάδα, περνάει πάνω από δέκα χιλιάδες ώρες μοναξιάς, ακουμπώντας σ΄ ένα θρανίο. Προετοιμάζεται να προσομοιώσει την κάθετη σχέση με το δάσκαλο, στην κάθετη σχέση του πολίτη με το «μεσσία» πολιτικό. Όταν δεν υπάρχει ομάδα να προστατεύσει το άτομο, τα βέλη της παραπλάνησης χτυπούν πιο εύκολα κι αποτελεσματικά… Γι αυτό το λόγο χρειάζεται την «παρέα» στο διάβασμα, στο διάλογο, στην έρευνα , στο στόχο και στο αποτέλεσμα. Eίναι ώρα να μπουν στο σχολείο μαθήματα επικοινωνίας, αισθητικής αγωγής, σύνδεσης με τα ΜΜΕ, ηλεκτρονικής αγωγής, καινοτομίας και παραγωγικών σχεδίων. Είναι καιρός για πολλά πλάνα προσομοίωσης της σύγχρονης πραγματικότητας.

Η δημοκρατία δεν είναι θεωρία, βίωμα είναι και στάση ζωής. Κάποιος πρέπει να σκεφτεί στο Υπουργείο μιας πολιτική «επανάσταση» στα σχολεία. Μια αναδιοργάνωση του τρόπου λειτουργίας, διαμέσου των συλλογικών διαδικασιών. Τις λεπτομέρειες θα τις βρούμε στην πορεία. Εκείνο που θέλουμε είναι να «πολιτικοποιήσουμε» κάθε δημιουργική δράση του μαθητή και να τον μάθουμε να ζει όμορφα, μέσα στις ομάδες. Να καταλάβει μέσα από το βίωμα ότι πολιτική δεν είναι ιδεολογίες, θεωρήματα, επικλήσεις σε αυθεντίες, κομματοκρατία, ψέματα και τηλεοπτικοί τσακωμοί. Πολιτική είναι έμπνευση, σχέδιο, οργάνωση, στόχος και πάνω απ΄όλα ομαδικό αποτέλεσμα για να βελτιώσουμε την πραγματικότητα που μας περιβάλλει.

H ελληνική κοινωνία φυλακίστηκε στο συντηρητισμό και στην πολιτική καθυστέρηση. Πάει ο νέος πλούσιος και σπάταλος από τη φύση του, στο σχολείο και βγαίνει μίζερος κι ανήμπορος απ΄ τη «σοφία» των μέτριων και ταπεινών. Βλέπει τη διάσταση μεταξύ θεωρίας και πράξης, καταλαβαίνει το ψέμα, χάνει την εμπιστοσύνη του και βαριέται φρικτά. Κι όποιος βαριέται στην κρίσιμη εποχή της εφηβείας, βαριέται σε όλη του τη ζωή.
Η μοναξιά του μαθητή θα σαπίσει τη δημοκρατία μας. Όσο κι αν διορθώσουμε την οικονομία, όσο κι αν βελτιώσουμε τους θεσμούς, χωρίς συλλογικό και καινοτόμο σχολείο, τίποτα δε θ΄αλλάξει. Οι κοινωνίες πεθαίνουν κάποτε, από την «πλήξη» των πολιτών τους…

Ο Ανδρέας Ζαμπούκας είναι καθηγητής

Πηγή:http://www.protagon.gr