Είστε συνέχεια κουρασμένοι; Φοβάστε για την υγεία σας; Υπάρχει τρόπος να το αντιμετωπίσετε!

 

Σίγουρα όλοι μας ξέρουμε άτομα που αντιμετωπίζουν την δουλειά τους όπως η Αφροδίτη και η Αντιγόνη. Όλοι μας μπορεί να έχουμε περάσει από παρόμοιες «φάσεις». Δεν είναι κακό ούτε ντροπή να αισθανόμαστε κουρασμένοι κάποιες φορές και να μην έχουμε όρεξη να πάμε στην δουλειά μας. Τι γίνετε όμως όταν συναισθήματα, όμοια με αυτά της Αντιγόνης, επιμένουν σε τέτοιο βαθμό που δημιουργούν πρόβλημα στην εργασία μας αλλά και γενικότερα στην ζωή μας?

Τα συναισθήματα που βιώνει η Αντιγόνη, μπορούν να θεωρηθούν ένα κλασσικό παράδειγμα εργαζόμενου με Σύνδρομο Εργασιακής Εξουθένωσης (Burnout Syndrome). Το Burnout Syndrome έχει τρία βασικά χαρακτηριστικά:

1. ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ: Το άτομο βιώνει υπερβολική κούραση σε συναισθηματικό επίπεδο και υπερκόπωση.

Πιθανή σκέψη της Αντιγόνης: Νιώθω κουρασμένη όταν ξυπνάω το πρωί και πρέπει να αντιμετωπίσω μια ακόμη μέρα στη δουλειά.

 

2. ΚΥΝΙΣΜΟΣ: Το άτομο τείνει να αντιμετωπίζει την εργασία του και ότι αυτή περιλαμβάνει με αδιαφορία.

Πιθανή σκέψη της Αντιγόνης: Η δουλειά μου είναι εντελώς ασήμαντη.

3. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ: Αναφέρεται στις ικανότητες που θεωρεί το άτομο ότι έχει για να πετύχει και να φέρει εις πέρας τις διάφορες εργασιακές του αρμοδιότητες.

Πιθανή σκέψη της Αντιγόνης: Δεν έχω πετύχει σημαντικά πράγματα στην εργασία μου.

Υπάρχουν πολλές θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν το ΓΙΑΤΙ εμφανίζετε το burnout σε έναν εργαζόμενο. Μερικές από αυτές υποστηρίζουν, ότι είναι ένα επακόλουθο των ιδανικών και υψηλών προσδοκιών που έχει ένα άτομο για την εργασία του και που δυστυχώς δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο εργαζόμενος να βιώνει μια αργή διαδικασία απομυθοποίησης, κατά την οποία ο ενθουσιασμός του αντικαθίσταται από κυνισμό και απάθεια. Άλλες πάλι τονίζουν τον ρόλο της ισορροπίας στην εργασία, στις κοινωνικές σχέσεις του ατόμου με συναδέλφους, πελάτες ακόμη και οργανισμούς. Δεν είναι λίγες οι φορές που ένας εργαζόμενος στην προσπάθεια του να αποκαταστήσει την ισορροπία μεταξύ αυτών που δίνει (πχ επένδυση σε συναισθηματικό επίπεδο κτλ.) με αυτών που παίρνει (πχ χρήματα, αποδοχή,  έπαινο κτλ.) επενδύει λιγότερα στην εργασία του ακολουθώντας μια πορεία κυνισμού, που κάθε άλλο παρά αποτελεσματική είναι. Τέλος, υπάρχουν και θεωρίες που ισχυρίζονται ότι το burnout μπορεί να είναι και μεταδοτικό. Από τον ένα συνάδελφο στον άλλον ή από τον ένα σύντροφό στον άλλον.

Γενικά, σε επίπεδο ατομικών χαρακτηριστικών το παθητικό προσαρμοστικό στυλ, η χαμηλή αυτό-εκτίμηση και αυτό-αξία μπορούν να κάνουν το άτομο πιο ευάλωτο στην εμφάνιση του burnout. Σε επίπεδο εργασίας, το burnout,  μπορεί να προκληθεί από υψηλές απαιτήσεις, σύγκρουση και ασάφεια ρόλων, απουσία στοχοθέτησης και Feedback (επανατροφοδότηση).

 Τι επιπτώσεις έχει το burnout?

Δυστυχώς οι επιπτώσεις του burnout δεν περιορίζονται μόνο στη κακή εργασιακή συμπεριφορά, αλλά επεκτείνονται και επηρεάζουν αρνητικά τόσο την ψυχική και σωματική μας υγεία όσο και τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. 

• μεγαλύτερη δυσαρέσκεια με την εργασία
• μεγαλύτερος αριθμός απουσιών λόγω προβλημάτων υγείας
• μεγαλύτερη τάση για αλλαγή εργασίας/επαγγέλματος
• κατάθλιψη
• ευερεθιστότητα
• αϋπνίες, πονοκεφάλους, και καρδιοαγγειακές παθήσεις
• επιδείνωση οικογενειακών/ κοινωνικών σχέσεων και σχέσεων με συναδέλφους

Πιθανοί τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης

Τα πιο σημαντικά βήματα για να αποφύγουμε το burnout είναι α) να είμαστε επάγρυπνοι έτσι ώστε νααναγνωρίσουμε έγκαιρα τα προειδοποιητικά σημάδια της εξάντλησης, β) να αντιστρέψουμε την προβληματική κατάσταση σε μη προβληματική, κάνοντας καλύτερη διαχείριση του άγχους και αναζητώντας κατάλληλη υποστήριξη και γ) να αυξήσουμε την ανθεκτικότητα μας στο στρες με το να φροντίζουμε τη σωματική και συναισθηματική μας υγεία. 

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Διαχειρίσου σωστά τους στρεσογόνους παράγοντες που συμβάλλουν στην επαγγελματική σου εξουθένωση. Μόλις εντοπίσεις TI είναι αυτό που τροφοδοτεί τα αρνητικά σου συναισθήματα με αποτέλεσμα το burnout, μπορείς να κάνεις ένα πλάνο αντιμετώπισης.

Αξιολόγησε τις επιλογές σου. Τόλμησε να συζητήσεις τις ανησυχίες σου με τον προϊστάμενό/διευθυντή σου. Ίσως καταφέρετε να συνεργαστείτε για να βρείτε λύσεις στο πρόβλημα. Μπορεί να πετύχετε αλλαγή των υψηλών και παράλογων προσδοκιών ή να γίνουν κάποιοι συμβιβασμοί που θα βελτιώσουν την κατάσταση στον εργασιακό σου χώρο.

Τροποποίησε την συμπεριφορά σου. Επειδή είναι δύσκολο να αλλάξουμε το εργασιακό μας περιβάλλον, ειδικά τώρα που αντιμετωπίζουμε μια οικονομική κρίση, καλό θα ήταν να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε την στάση που έχουμε για την εργασία μας.  Για παράδειγμα, θα μπορούσες να αποβάλλεις τα συναισθήματα κυνισμού με το να ανακαλύψεις ξανά τις ευχάριστες πτυχές της εργασίας σου. Αναγνώρισε την πολύτιμη συνεισφορά ή την καλή δουλειά των συναδέλφων σου. Κάνε μικρά διαλείμματα κατά τη διάρκεια της μέρας. Αφιέρωσε χρόνο μακριά από το εργασιακό σου περιβάλλον και κάνε πράγματα που σου αρέσουν.

Ζήτησε βοήθεια. Είτε ζητήσεις βοήθεια από συναδέλφους, φίλους, είτε άλλα αγαπημένα σου πρόσωπα, η υποστήριξη και η συνεργασία μπορεί να σε βοηθήσουν να αντιμετωπίσεις το εργασιακό άγχος και τα συναισθήματα της επαγγελματικής εξουθένωσης. Αν τα παραπάνω πρόσωπα δεν μπορούν να σε βοηθήσουν, μην διστάσεις να απευθυνθείς σε έναν ψυχολόγο. Να θυμάσαι ότι δεν είναι ντροπή και ότι δεν είσαι μόνος σου, αρκεί να αναγνωρίσεις τα συναισθήματα σου και να τα εξωτερικεύσεις.

 Αξιολόγησε τα ενδιαφέροντά σου, τις δεξιότητες σου και τα πάθη σου. Λόγο κρίσης μπορεί να θεωρείτε μεγάλη τύχη που ακόμη έχεις δουλειά. Αν όμως αυτή σε αρρωσταίνει ίσως είναι καιρός να την αλλάξεις. Κάτσε και σκέψου ειλικρινά ΤΙ είναι αυτό που πραγματικά θέλεις, αποφάσισε αν θα πρέπει να διαλέξεις μια λιγότερο απαιτητική εργασία ή κάτι που ταιριάζει καλύτερα με τα ενδιαφέροντα σου και τις ικανότητες σου.

Βρες χρόνο για άσκηση. Η τακτική σωματική δραστηριότητα, όπως το περπάτημα και η ποδηλασία,μπορεί να σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις καλύτερα το άγχος. Μπορεί επίσης να σε βοηθήσει να επικεντρωθείς σε κάτι άλλο πέρα από την εργασία σου για λίγο.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: να διαχωρίσουμε την Επαγγελματική Εξουθένωση πρώτον από το εργασιακό στρες, δεύτερον από την κατάθλιψη και τρίτον από την χρόνια κούραση. Όσον αφορά το στρες, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι συνήθως είναι μια προσωρινή κατάσταση προσαρμογής, ενώ το burnout είναι το αποτέλεσμα της αποτυχημένης προσαρμογής. Στην περίπτωση της κατάθλιψης, μιλάμε για μια γενικευμένη κατάσταση ενώ το burnout περιορίζετε μόνο στην εργασία. Τέλος η χρόνια κούραση είναι μια γενικευμένη σωματική κατάσταση, σχετικά μόνιμη και οι αιτίες που την προκαλούν δύσκολα προσδιορίζονται, ενώ το burnout είναι κατά βάση ψυχολογική κατάσταση.

 Φελίσια Κολινιάτη